Gomogoda

Gomogoda (letterlijke vertaling: veel koeievlaaien)
Zoals je kan zien op de foto’s is dit een heel klein dorp gelegen op een heuvel in centraal Sri Lanka, naast de Hulu Ganga brug over de Victoria rivier. De huizen zijn niet te zien vanaf de hoofdbaan. De populatie betreft 1000 mensen, velen zijn dus familie en iedereen kent elkaar. In het dorp is een kleine bank van Sarvodaya, een Buddhistische tempel en een kleuterschooltje. Verder hebben enkele dorpelingen kleine winkeltjes langs de hoofdbaan in een poging wat centjes te verdienen aan het voorbijgaand verkeer.
Mr. Bandula heeft voor mij een homestay geregeld in het dorp. Mijn gastvrouw en gastheer zijn een koppel van rond de 30 jaar. Haar naam is Hemalatha (op de foto’s zie je dat ik net een lady guiliver ben naast haar), zijn naam is Adjente. In dit dorp woont de familie van Hemalatha. De gewoonte in Sri Lanka is nochtans dat de vrouw na het huwelijk inwoont bij haar schoonfamilie. Hemalatha vertelt dat Adjente haar tweede man is, haar eerste man was een soldaat en is gestorven in de oorlog. Hemalatha is een leerkracht in de kleuterschool waar ik ook zal werken. Adjente heeft geen job en doet de klusjes in het huis, koopt een moto met haar geld, schildert de hond met vernis en eet de ganse dag betelnoot bladeren met arecanoten. Deze bladeren blijken een verslavend en hongerstillend effect te hebben. Het is zeer goed zichtbaar wanneer ze het gebruiken want de tong en tanden zijn extreem roze.
De mensen in dit dorp kunnen amper Engels spreken. Er is één persoon die het wel kan en dat is Hemalatha’s 28-jarige broer. Hij is nog vrijgezel en woont bij zijn moeder (zo is het de gewoonte, je blijft thuis tot je trouwt… nu ben je toch blij mam en pap dat Arne, Merijn en ik niet zo zijn :)). Maar je kan het je al voorstellen… Een blanke vrouw die met een vrijgezelle man praat, nee, zo gemakkelijk gaat dat niet. Telkens we praten worden we goed in het oog gehouden en het gesprek mag maximum 5 minuten duren. De man- vrouwverhouding in het dorp is echt een cultuurschok voor mij, net zoals de klederdracht, maar dat vertel ik later.
Nu, de bedoeling was dat ik keihard werkte (zo had ik het gevraagd aan Bandula), maar de mensen in dit dorp hadden een ander idee voor mij. Ik was de eerste blanke persoon die in het dorp verblijft, dus de kleine gesprekken die we hadden in Sinhala en Engels betreffen vaak hetzelfde: wat is je naam, leeftijd, broers en zussen, ouders, job van de ouders en heb je een lief? Gelukkig vroegen ze nog niet naar mijn landgoederen. Na enkele malen word je ook goed in deze gesprekken, je weet welke vragen en opmerkingen hen gelukkig maken. Als je vraagt naar hun kinderen, de leeftijd enz. en dan complimentjes geeft over hun kleren of hun gouden juwelen, zijn ze enorm gevleid. Vaak is het zo dat de armste mensen goud dragen om te verbergen naar de buitenwereld dat ze arm zijn. Hemalatha en haar familie waren een van de beter bedeelden in dit dorp. Maar ook zij draagt veel goud, en als ze dan de juwelen zien die ik draag (een goedkope ring met de afdruk van een halve maan, die dan nog eens volledig vervormd is gecombineerd met een versleten geweven armbandje) dan zegt ze dat goud o zo mooi is en toch veel beter en mooier is en lablabla. Ik heb veel zo’n conversaties mogen aanhoren, wat totaal mijn ding niet is, maar vriendelijk blijven is de boodschap. Ook hier is het leuk om hen gelukkig te zien in hun eigen wereldje.
Mijn dagschema was als volgt:
• 6u: opstaan om dan een thee (met veel suiker en melkpoeder) en koekjes te krijgen. Het was niet mogelijk om langer te slapen omdat ze me altijd op een of andere manier wakker maakten: of het 14- jarig neefje – die zichzelf beschouwde als mijn bodyguard – belt mij wakker door eens te laten rinkelen op mijn gsm; of men beslist om gekke sinhalese muziek superluid te zetten. Nu, dit is eigenlijk niet zo erg, ik vind het wel eens leuk om een compleet ander ritme te hebben.
• 7u30: Hemalatha is klaar met het prepareren van het ontbijt: rijst met een curry zoals bonen, groene bladeren waarvan ik de naam niet weet, vis en de nooit ontbrekende dahlcurry.
• 8u: naar de kleuterschool en daar meedoen aan de activiteiten tot de middag. Dit was niet gemakkelijk aangezien de kleutertjes graag vertellen in het Sinhalees… dus leren we een beetje Sinhalees in een poging tot betere communicatie.
• 13u: Lunch… rijst en curry
• 15u: In het gebouw van de kleuterschool geef ik Engelse les aan kinderen tussen 6 en 9 jaar. We spelen spelletjes zoals Simon says en pictionary.
• 16u: Engelse les aan kinderen boven de 9 jaar die al een basis Engels hebben. Ik leer hen enkele werkwoorden, hoe naar de winkel gaan, instructies geven wanneer iemand de weg vraagt en hoe jezelf voorstellen.
• 21u: Dinner… rijst en curry en als ik geluk heb eens roti met curry!
Het lesgeven vond ik fantastisch! Blijkbaar zit het in mijn bloed en is er niets aan te doen. Je bent actief bezig (lees: zit niet constant achter een bureau) en kan kennis doorgeven op je eigen manier (toch hier in Sri Lanka). In het begin had ik wat moeilijkheden met de groep. De eerste week was de groep niet opgesplitst en had ik op een bepaald moment 45 kinderen voor mij die varieerden tussen 6 en 18 jaar… Dat is lachen natuurlijk! Hoe kan je daar in godsnaam les aan geven? Uiteindelijk heb ik ervoor kunnen zorgen dat de groepen opgesplitst werden en vervolgens wat gedifferentieerd naar de leeftijd en capaciteiten van de kinderen (dit was eentje voor jou mama :)).
In het dagelijkse leven ervaar ik wel enige frustratie. Hemalatha laat me nergens alleen naartoe gaan in het dorp, vandaar mijn ‘bodyguard’ Prassanna, haar neefje. Ze geeft ook enorm veel commentaar op mijn kleren alhoewel ik mijn schouders en knieën bedek en er meer dan acceptabel rondloop in een nonnerok. Het eten in Sri Lanka gebeurt met de handen en Hemalatha zorgt ervoor dat ik dit perfect doe. Al er eens één vinger is die heel even niet in de juiste positie is, heeft ze het gezien en corrigeert ze me. In het begin was dit allemaal grappig, maar na een eind is dit hard en heb je er genoeg van.
Na 3 weken was het 2 weken vakantie vanwege het ‘Aurudu’ festival (Nieuwjaar). Een ganse week lang werd ik overal in het dorp uitgenodigd voor lunch, dinner of thee. Net zoals bij ons is het bezoeken van familie het belangrijkste. De jongsten in de familie gaan op bezoek bij de ouderen, ook in de andere dorpen. O ja, nog een belangrijk ritueel. Hier schudden ze geen handen of geven geen kussen, het is de gewoonte dat de jongste knielt voor de oudste. Met mijn 24 lentes heb ik dus heel wat mogen buigen. Op nieuwjaarsdag is het belangrijkste ritueel het koken van melkrijst. Ze koken eerst kokosmelk en het moet overkoken, dan voegen ze de rijst toe en moet je 3 uur lang honger lijden voor het eten. De 3 dagen na Nieuwjaar speelt men spelletjes zoals een ingevette paal beklimmen (ongelooflijk hoe ze daarin slagen), geblinddoekt het oog van een olifant tekenen op een bord (zie foto)… Dit zorgt wel voor veel ambiance en is heel leuk om eens mee te maken.
Zoals ik in het begin al vermeld heb is er een compleet andere man- vrouwverhouding in dit dorp dan ik gewoon ben. Mannen zijn de kostwinners – alhoewel velen het merendeel van hun tijd thuis spenderen – en vrouwen koken, kuisen en zorgen voor de kinderen. Aangezien Hemalatha nog geen kinderen heeft is het mogelijk voor haar om nog een job uit te oefenen, tegen de zin van haar man weliswaar. Hier heb ik veel respect voor, zij vindt het een leuke job en het kan haar niet zoveel schelen wat hij zegt. Ze doet wat ze wil.
Ook tijdens Aurudu is de man- vrouwverhouding een schok. Mannen bezatten zich van ’s morgensvroeg met bier en Arak en gokken met een veel te simpel kaartspelletje. De vrouwen koken en ontvangen gasten in het huis. ’s Avonds houden de mannen een feestje (toch degenen die nog niet liggen te ronken op de keukenvloer) en vrouwen kruipen natuurlijk vroeg in hun nest. Allemaal goed dat de mannen op zo’n manier hun feestdagen spenderen, tot ze zich plots herinneren dat er een blanke vrouw in het dorp logeert. Geen zorgen, er hebben zich geen ernstige situaties voorgedaan, daarvoor ben ik te ‘guiliver’ ten opzichte van deze mannen. Maar in de normale situatie komen mannen niet in een straal van anderhalve meter rondom een vrouw. En nu plots de alcohol in de man is komen ze opdringerig vragen of je naar hun huis komt en raken ze je arm aan en komen op 20 cm van je gezicht praten met een afschuwelijk stinkende adem. Ik was op dit moment fruitsalade aan het maken met 2 meisjes. Ondanks mijn aandringen dat de mannen het huis zouden verlaten, bleven ze ambetant doen… tot uiteindelijk één van de meisjes de meest dronken man het huis uitduwde. En dan is de reactie van de volwassenen natuurlijk… lachen.
Zoals je merkt was ik dus niet altijd even gelukkig in dit dorp. Hetgeen het zwaarst was, is het gebrek aan een degelijke conversatie. De gesprekken gingen altijd over dezelfde onderwerpen. Zo kon ik nooit echt mijn eigen persoonlijkheid tonen behalve tegenover de kleine kindjes en de kinderen die mijn Engelse les volgden. De kleintjes waren in het begin bang van de ‘blanke leerkracht’ – zoals ze me noemden – maar ik kon hen algauw charmeren.